Το ηλιακό σύστημα, όσο και αν είναι τεράστιο, δεν είναι παρά ένα σημείο μέσα στο σύνολο του σύμπαντος. Το σύμπαν είναι τόσο απέραντο, ώστε είναι αδύνατο να φανταστούμε τις διαστάσεις του. Πολύ μακρύτερα από το πιο απομακρυσμένο πλανήτη του ηλιακού συστήματος, υπάρχουν δισεκατομμύρια αστέρες. Οι αστέρες είναι ίσως τόσο πολλοί, όσο είναι οι κόκκοι τής άμμου σε όλες τις ακροθαλασσιές του κόσμου. Οι αστρονόμοι εφηύραν τα τηλεσκόπια για να μελετήσουν το ηλιακό σύστημα.
Μέσα στο τηλεσκόπιο το φως μαζεύεται από ένα μεγάλο κοίλο καθρέφτη και αντανακλάται σε άλλο μικρότερο καθρέφτη, πού το ξαναστέλνει από ένα φακό, προς το μάτι του παρατηρητή. Το τηλεσκόπιο, πού βρίσκεται στο αστεροσκοπείο του Πάλομαρ είναι το μεγαλύτερο από όσα έχουν γίνει. Βρίσκεται στην Καλιφόρνια πάνω στο όρος Πάλομαρ. Ο μεγάλος καθρέφτης έχει περισσότερο από 5 μέτρα διάμετρο.
Εξάλλου, σε μια αστρονομική διόπτρα το φως μαζεύεται από ένα μεγάλο φακό, τον αντικειμενικό, και στέλνεται μέσα από μια σειρά μικρότερους φακούς, πού σχηματίζουν το προσοφθάλμιο φακό, όπως λέγεται, προς το μάτι του παρατηρητή. To μεγαλύτερο μέρος από τις γνώσεις μας για τούς αστέρες, το οφείλουμε στη μελέτη των φωτογραφιών του ουρανού, πού πάρθηκαν με τη βοήθεια αυτών των οργάνων. Στην ομάδα των αστέρων, πού ονομάζεται Ανδρομέδα, βλέπουμε μια αδύνατη φωτεινή κηλίδα, πού μοιάζει με ένα μεγάλο διάχυτο αστέρα.
Το μεγάλο σπειροειδής Νεφέλωμα τής Ανδρομέδας είναι μακριά από μας 900.000 έτη φωτός. Ένα έτος φωτός είναι ίσο σχεδόν με 10.000 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Είναι ή απόσταση πού τρέχει το φως, με ταχύτητα 300.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, στο διάστημα ενός έτους. Αυτή η μεγάλη συσσώρευση από αστέρες είναι λοιπόν μακριά 900.000 φορές επί δέκα χιλιάδες δισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Υπάρχουν εκατομμύρια γαλαξίες όπως το Μεγάλο Σπειροειδής Νεφέλωμα τής Ανδρομέδας. Οι περισσότεροι είναι ακόμα μακρύτερα. Αλλά κι εμείς οι ίδιοι βρισκόμαστε στο εσωτερικό ενός γαλαξία. Ο Ήλιος μας είναι ένα αστέρι ανάμεσα σε ένα πολύ μεγάλο αριθμό από αστέρια που τα υπολογίζουν σε 100 δισεκατομμύρια πάνω - κάτω και αποτελούν τον Γαλαξία μας. Καθένας μας μπορεί να δει, μια καλοκαιρινή ασυννέφιαστη νύχτα, τον «γαλακτώδη δρόμο» να διασχίζει τον ουρανό από τον Βορρά προς το Νότο.
Ο γαλαξίας παρουσιάζεται σαν μια υπόλευκη λουρίδα, πού σχηματίζεται από το φως εκατομμυρίων αστέρων, πολύ μακρινών. Το σχήμα του στην πραγματικότητα είναι σαν το σχήμα μιας γαλέτας, αρκετά φουσκωτής. Ο Ήλιος και οι πλανήτες του βρίσκονται σχεδόν στο μέσο, μεταξύ του κέντρου και τής άκρης. Σε όλες τις διευθύνσεις, γύρω βρίσκονται οι αστέρες του γαλαξία, αλλά είναι περισσότερο προς τη διεύθυνση του σχήματος τής γαλέτας. Για αυτό βλέπουμε αυτή την υπόλευκη λουρίδα να διαγράφεται στον ουρανό, αντί να βλέπουμε τη λάμψη καθενός από τα αστέρια πού αποτελούν τον γαλαξία.
Όλοι οι αστέρες πού βλέπουμε με γυμνό μάτι, ανήκουν σε αυτόν τον γαλαξία. Δεν είναι τόσο πολλοί, όσο φανταζόμαστε συχνά. Δεν είναι, όπως συνηθίζουμε να λέμε αμέτρητοι. Φυσικά, όλος ο κόσμος δεν βλέπει τον ίδιο αριθμό αστέρων. Μερικοί έχουν καλύτερα μάτια από άλλους. Ένας άνθρωπος, πού έχει γερά μάτια, μπορεί να δει 3.000 περίπου αστέρες, μια νύχτα χωρίς σύννεφα. Όλοι όμως οι αστέρες πού είναι αρκετά λαμπεροί για να φαίνονται χωρίς τηλεσκόπιο, δεν μπορούν, φυσικά να φαίνονται ταυτόχρονα. Αυτό πού μπορεί να δει ένας άνθρωπος, όταν σηκώνει τα μάτια στον ουρανό μια ξάστερη νύχτα, εξαρτάται προπάντων από τούς εξής παράγοντες: τη θέση του παρατηρητή στην επιφάνεια τής Γης, τη θέση τής Γης πάνω στη τροχιά της, γύρω από τον Ήλιο, δηλαδή, την εποχή ή το μήνα στο διάστημα του έτους και τέλος την ώρα κατά το διάστημα τής νύχτας.
Υπάρχουν αστέρες πού είναι πάντοτε αόρατοι σε ορισμένα σημεία τής επιφάνειας τής Γης. Ο Πολικός Αστέρας, π.χ. πού βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον Βόρειο Πόλο, δεν μπορεί να φανεί ποτέ από τις περιοχές όλου του νοτίου ημισφαιρίου. Ή Γη τον κρύβει με τον όγκο της.
Την ημέρα δεν μπορούμε να δούμε καθόλου τούς αστέρες. Το φως τού Ηλίου είναι τόσο λαμπερό, πού κρύβει το φως των αστέρων. Εξαιτίας τής περιστροφής τής Γης γύρω στον άξονά της, ο νυκτερινός ουρανός δεν είναι ο ίδιος με τον εαυτό του, όταν περάσουν μερικά λεπτά. Ή περιστροφή τής Γης κάνει τούς αστέρες να φαίνονται ότι μετακινούνται στον ουρανό. Ένας αστέρας πού βρίσκεται ακριβώς πάνω από το κεφάλι μας τα μεσάνυχτα, στις πέντε το πρωί είναι χαμηλά στον ορίζοντα προς τη δύση. Και, αντίθετα, αστέρες πού δεν φαίνονται τα μεσάνυχτα, φανερώνονται και ανεβαίνουν στον ουρανό, κατά την ανατολή.
Καταλαβαίνουμε καλύτερα τη θέση των αστέρων όταν έχουμε χάρτες του ουρανού Εξαιτίας τής περιστροφής τής Γης γύρω στον άξονά της, πολυάριθμοι αστέρες ανατέλλουν και δύουν κανονικά στα ομώνυμα σημεία του ορίζοντος. Αλλά, ο Πολικός Αστέρας, πού βρίσκεται ακριβώς, σχεδόν, πάνω από τον γήινο Βόρειο Πόλο, στη προέκταση του άξονα τής περιστροφής τής Γης, μένει πάντα σχεδόν στο ίδιο μέρος, στον ουρανό. Για αυτό, αιώνες ολόκληρους, επέτρεπε στους ναυτικούς να προσανατολίζονται κατά τα ταξίδια τους. Οι αστέρες πού είναι κοντά στο Πολικό Αστέρα, δεν ανατέλλουν, ούτε δύουν. Φαίνονται να διαγράφουν κύκλους γύρω στον Πολικό Αστέρα, καθώς κινούνται σε αντίθετη διεύθυνση από τούς δείκτες του ρολογιού.
Η απόσταση πού χωρίζει τον Ήλιο από το πλανήτη Πλούτωνα είναι 4.4 έως 7.4 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Η απόσταση όμως αυτή δεν είναι παρά ένα βήμα, όταν συγκριθεί με τις αποστάσεις του ηλιακού συστήματος από τον αστέρα, πού είναι ο πιο κοντινός γείτονάς μας.
