Ο Ρίτσαρντ Λάζαρους αναγνώρισε τη σημασία των γνωστικών παραγόντων και ανάπτυξε τη θεωρία της "γνωστικής εκτίμησης" για τα συναισθήματα. Οι Σάχτερ και Σίγκερ έκαναν μια σειρά από έντεχνα σχεδιασμένα πειράματα για να εξετάσουν την άποψη ότι ο τρόπος που εκτιμούμε μια κατάσταση καθορίζει και τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις προς αυτήν.
Οι Σάχτερ και Σίγκερ κατάφεραν να συγκεκριμενοποιήσουν την ασαφή έννοια "συναίσθημα" και να την εξετάσουν πειραματικά, συνθέτοντας, παράλληλα, στοιχεία από την κοινωνική ψυχολογία, τις γνωστικές διεργασίες και τη φυσιολογία.
Ανακάλυψαν ότι δίνοντας διάφορα "φάρμακα" σε ανθρώπους μπορούσαν να ελέγξουν τι νόμιζαν οι άνθρωποι ότι θα έπρεπε να αισθάνονται και, σαν συνέπεια, να το αισθάνονται. Προηγούμενες πληροφορίες για την ενέργεια των "φαρμάκων" ήταν αρκετές για να αισθανθούν οι άνθρωποι που τα πήραν αυτή την ενέργεια, ακόμα και αν το "φάρμακο" ήταν καθαρό νερό. Παρόλο που υπάρχουν ορισμένες αντιρρήσεις σχετικά με τη μεθοδολογία των πειραμάτων, αυτά δείχνουν ότι το να πιστεύουμε ότι κάτι συμβαίνει στον οργανισμό μας είναι αρκετό για να καθορίσει τις φυσιολογικές και οργανικές λειτουργίες μας. Η εκτίμηση της σημασίας και της σοβαρότητας μιας κατάστασης καθορίζει και την ερμηνεία των συναισθημάτων μας.
Στις υλιστικές και ορθολογιστικές κοινωνίες μας, πολλοί άνθρωποι απορρίπτουν τις παλιές ιδέες που συνδέονται με το "θρίαμβο του πνεύματος πάνω στην ύλη". Άλλα οι έρευνες δείχνουν ότι η νοοτροπία και η ψυχοσύνθεση μας επηρεάζουν τη φυσιολογία μας.
Στις δυτικές κοινωνίες περίπου οι μισοί από τους ασθενείς που συμβουλεύονται το γιατρό έχουν συμπτώματα που οφείλονται, στην πλειοψηφία τους, σε συναισθηματικές διαταραχές. Συναισθηματικοί παράγοντες μπορεί να εμποδίσουν την ανάρρωση από μια οργανική αρρώστια. Και οργανικές παθήσεις όπως η φυματίωση, η καρδιοπάθεια, ο διαβήτης και η επιληψία, μπορούν να επιδεινωθούν από συναισθηματικές αίτιες. Γι αυτό και γίνονται τόσες προσπάθειες να είναι αυτοί οι ασθενείς καλοδιάθετοι.
Το συναίσθημα που ονομάζουμε πίστη, μπορεί να σκοτώσει ή να γιατρέψει. Η θεραπευτική της δύναμη έχει αποδειχτεί και ιστορικά και από τη σύγχρονη ιατρική. Και μόνο η πίστη ότι ο πόνος θα υποχωρήσει χάρη σε κάποιον πραγματικό ή φανταστικό καταλύτη είναι πολλές φορές αρκετή. Τα "πλασήμπο", χάπια χωρίς φαρμακευτικές ιδιότητες, έχουν γιατρέψει ανθρώπους από σοβαρά συμπτώματα. Σε μια μελέτη του Μπήτσερ, πάνω από 3.000 ενήλικοι (σε ένα σύνολο 4.500) απαλλάχτηκαν από έντονους πονοκεφάλους με αυτά τα χάπια πλασήμπο. Ο Μπήτσερ αναφέρει επίσης ότι ένας στους τρεις αρρώστους διαπίστωσε ανακούφιση από συμπτώματα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, από το απλό κρυολόγημα μέχρι σκλήρυνση κατά πλάκες. Και ενώ οι ενέσεις μορφίνης ανακούφισαν τον πόνο σε 65% των καρκινοπαθών, ενέσεις με καθαρό νερό (που οι ασθενείς νόμιζαν ότι είναι μορφίνη) ανακούφισαν το 42% και χωρίς τις ανεπιθύμητες παρενέργειες της μορφίνης.
Οι ανατολικές θρησκείες μας έμαθαν πολλά για την
τεχνική της επιβολής του πνεύματος πάνω στην ύλη.
Η πίστη στην αυθεντία και στην ικανότητα μπορεί να αντιστρέψει τη φαρμακολογική δράση των φαρμάκων. Σε μια ομάδα γυναικών στους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης έδωσαν χάπια λέγοντάς τους ότι θα τις απαλλάξουν από τις πρωινές ναυτίες. Οι περισσότερες γυναίκες διαπίστωσαν ότι οι ναυτίες σταμάτησαν. Το φάρμακο που έπαιρναν ήταν ιπεκακουάνα που συνήθως χρησιμοποιείται για να προκαλέσει εμετό.
Ψυχραιμία, βρετανικό φλέγμα, και άλλα παρόμοια
Πέρα από την άποψη της "επιβολής του πνεύματος πάνω στην ύλη", το μυαλό μας και τα συναισθήματά μας είναι ισχυρές δυνάμεις. Μερικά στοιχεία της συναισθηματικής συμπεριφοράς μας είναι θετικά, άλλα όμως μπορεί να εμποδίσουν την προσαρμογή μας, την ικανότητα μας να δίνουμε λύσεις στα προβλήματά μας, ακόμα και να μας κάνουν τελείως ανίκανους. Πρέπει να βρούμε τρόπους να επιτρέπουμε τη συναισθηματική έκφραση χωρίς να υποφέρουμε από συναισθηματική υπερφόρτωση.
Και αυτό μας φέρνει στο πρόβλημα του ελέγχου των συναισθημάτων, που παραμένει άλυτο για την ψυχολογία και από πρακτική και από θεωρητική άποψη. Ο Δυτικός πολιτισμός ενθαρρύνει τους ανθρώπους να είναι συγκρατημένοι. "Μην χάνεις την ψυχραιμία σου" λέμε. Άλλα μήπως το έχουμε παρακάνει στην προσπάθειά μας να καταστείλουμε τη συναισθηματική έκφραση; Η συναισθηματική καταστολή δεν είναι πάντα αποτελεσματική, γιατί αντί να εκτονώνεται το συναίσθημα με ασφάλεια (όπως η πίεση του ατμού που βγαίνει από μια βαλβίδα ασφαλείας) μπορεί να εκφραστεί με λανθασμένη μορφή ή και με αρρώστια (ακριβώς όπως το καζάνι μπορεί να έχει διαρροή ή ακόμα και να σκάσει).
Η απάντηση φαίνεται ότι βρίσκεται στον έλεγχο των συναισθημάτων και όχι στην άρνησή τους. Όταν δεχόμαστε τα συναισθήματα μας σαν φυσιολογικά, χωρίς άγχος και ενοχή, και τα χειριζόμαστε με κοινωνικά παραδεκτό τρόπο, τότε είμαστε συναισθηματικά υγιείς.
Οι Σάχτερ και Σίγκερ κατάφεραν να συγκεκριμενοποιήσουν την ασαφή έννοια "συναίσθημα" και να την εξετάσουν πειραματικά, συνθέτοντας, παράλληλα, στοιχεία από την κοινωνική ψυχολογία, τις γνωστικές διεργασίες και τη φυσιολογία.
Ανακάλυψαν ότι δίνοντας διάφορα "φάρμακα" σε ανθρώπους μπορούσαν να ελέγξουν τι νόμιζαν οι άνθρωποι ότι θα έπρεπε να αισθάνονται και, σαν συνέπεια, να το αισθάνονται. Προηγούμενες πληροφορίες για την ενέργεια των "φαρμάκων" ήταν αρκετές για να αισθανθούν οι άνθρωποι που τα πήραν αυτή την ενέργεια, ακόμα και αν το "φάρμακο" ήταν καθαρό νερό. Παρόλο που υπάρχουν ορισμένες αντιρρήσεις σχετικά με τη μεθοδολογία των πειραμάτων, αυτά δείχνουν ότι το να πιστεύουμε ότι κάτι συμβαίνει στον οργανισμό μας είναι αρκετό για να καθορίσει τις φυσιολογικές και οργανικές λειτουργίες μας. Η εκτίμηση της σημασίας και της σοβαρότητας μιας κατάστασης καθορίζει και την ερμηνεία των συναισθημάτων μας.
Στις υλιστικές και ορθολογιστικές κοινωνίες μας, πολλοί άνθρωποι απορρίπτουν τις παλιές ιδέες που συνδέονται με το "θρίαμβο του πνεύματος πάνω στην ύλη". Άλλα οι έρευνες δείχνουν ότι η νοοτροπία και η ψυχοσύνθεση μας επηρεάζουν τη φυσιολογία μας.
Στις δυτικές κοινωνίες περίπου οι μισοί από τους ασθενείς που συμβουλεύονται το γιατρό έχουν συμπτώματα που οφείλονται, στην πλειοψηφία τους, σε συναισθηματικές διαταραχές. Συναισθηματικοί παράγοντες μπορεί να εμποδίσουν την ανάρρωση από μια οργανική αρρώστια. Και οργανικές παθήσεις όπως η φυματίωση, η καρδιοπάθεια, ο διαβήτης και η επιληψία, μπορούν να επιδεινωθούν από συναισθηματικές αίτιες. Γι αυτό και γίνονται τόσες προσπάθειες να είναι αυτοί οι ασθενείς καλοδιάθετοι.
Το συναίσθημα που ονομάζουμε πίστη, μπορεί να σκοτώσει ή να γιατρέψει. Η θεραπευτική της δύναμη έχει αποδειχτεί και ιστορικά και από τη σύγχρονη ιατρική. Και μόνο η πίστη ότι ο πόνος θα υποχωρήσει χάρη σε κάποιον πραγματικό ή φανταστικό καταλύτη είναι πολλές φορές αρκετή. Τα "πλασήμπο", χάπια χωρίς φαρμακευτικές ιδιότητες, έχουν γιατρέψει ανθρώπους από σοβαρά συμπτώματα. Σε μια μελέτη του Μπήτσερ, πάνω από 3.000 ενήλικοι (σε ένα σύνολο 4.500) απαλλάχτηκαν από έντονους πονοκεφάλους με αυτά τα χάπια πλασήμπο. Ο Μπήτσερ αναφέρει επίσης ότι ένας στους τρεις αρρώστους διαπίστωσε ανακούφιση από συμπτώματα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, από το απλό κρυολόγημα μέχρι σκλήρυνση κατά πλάκες. Και ενώ οι ενέσεις μορφίνης ανακούφισαν τον πόνο σε 65% των καρκινοπαθών, ενέσεις με καθαρό νερό (που οι ασθενείς νόμιζαν ότι είναι μορφίνη) ανακούφισαν το 42% και χωρίς τις ανεπιθύμητες παρενέργειες της μορφίνης.
Οι ανατολικές θρησκείες μας έμαθαν πολλά για την
τεχνική της επιβολής του πνεύματος πάνω στην ύλη.
Η πίστη στην αυθεντία και στην ικανότητα μπορεί να αντιστρέψει τη φαρμακολογική δράση των φαρμάκων. Σε μια ομάδα γυναικών στους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης έδωσαν χάπια λέγοντάς τους ότι θα τις απαλλάξουν από τις πρωινές ναυτίες. Οι περισσότερες γυναίκες διαπίστωσαν ότι οι ναυτίες σταμάτησαν. Το φάρμακο που έπαιρναν ήταν ιπεκακουάνα που συνήθως χρησιμοποιείται για να προκαλέσει εμετό.
Ψυχραιμία, βρετανικό φλέγμα, και άλλα παρόμοια
Πέρα από την άποψη της "επιβολής του πνεύματος πάνω στην ύλη", το μυαλό μας και τα συναισθήματά μας είναι ισχυρές δυνάμεις. Μερικά στοιχεία της συναισθηματικής συμπεριφοράς μας είναι θετικά, άλλα όμως μπορεί να εμποδίσουν την προσαρμογή μας, την ικανότητα μας να δίνουμε λύσεις στα προβλήματά μας, ακόμα και να μας κάνουν τελείως ανίκανους. Πρέπει να βρούμε τρόπους να επιτρέπουμε τη συναισθηματική έκφραση χωρίς να υποφέρουμε από συναισθηματική υπερφόρτωση.
Και αυτό μας φέρνει στο πρόβλημα του ελέγχου των συναισθημάτων, που παραμένει άλυτο για την ψυχολογία και από πρακτική και από θεωρητική άποψη. Ο Δυτικός πολιτισμός ενθαρρύνει τους ανθρώπους να είναι συγκρατημένοι. "Μην χάνεις την ψυχραιμία σου" λέμε. Άλλα μήπως το έχουμε παρακάνει στην προσπάθειά μας να καταστείλουμε τη συναισθηματική έκφραση; Η συναισθηματική καταστολή δεν είναι πάντα αποτελεσματική, γιατί αντί να εκτονώνεται το συναίσθημα με ασφάλεια (όπως η πίεση του ατμού που βγαίνει από μια βαλβίδα ασφαλείας) μπορεί να εκφραστεί με λανθασμένη μορφή ή και με αρρώστια (ακριβώς όπως το καζάνι μπορεί να έχει διαρροή ή ακόμα και να σκάσει).
Η απάντηση φαίνεται ότι βρίσκεται στον έλεγχο των συναισθημάτων και όχι στην άρνησή τους. Όταν δεχόμαστε τα συναισθήματα μας σαν φυσιολογικά, χωρίς άγχος και ενοχή, και τα χειριζόμαστε με κοινωνικά παραδεκτό τρόπο, τότε είμαστε συναισθηματικά υγιείς.
