Ο φυσικός φορέας της συνείδησης

Για την επαρκή κατανόηση των νοητικών διαδικασιών χρειάζεται να έχουμε κάποια ιδέα του μηχανισμού, μέσω του οποίου ο νους επικοινωνεί με το σώμα. Μέσα από κάθε εκατοστό του οργανισμού μας διέρχεται ένα δίκτυο εξειδικευμένων ινών, με αποστολή να μεταφέρουν νευρικές ωθήσεις από τα αισθητήρια όργανα στο κεντρικό νευρικό σύστημα του εγκέφαλου και του νωτιαίου μυελού από εκεί μεταβιβάζονται στους μυώνες, τους αδένες και τα άλλα όργανα ανταπόκρισης. Τα αισθητήρια όργανα λειτουργούν σαν αποδέκτες εντυπώσεων, οι νευρικές ίνες σαν μεταφορείς, το κεντρικό νευρικό σύστημα σαν τηλεφωνικό κέντρο και οι μυώνες, οι αδένες και τα άλλα όργανα σαν εκτελεστές των νοητικών ωθήσεων.

Τα αισθητήρια όργανα αποτελούνται από κύτταρα, ή ομάδες κυττάρων, εξειδικευμένα για την αποδοχή συγκεκριμένου είδους εντυπώσεων. Δηλαδή, αν ένα συγκεκριμένο ερέθισμα δοθεί στο αντίστοιχο του όργανο, τότε προκαλείται μια αλλαγή ίσως χημικού τύπου στην ουσία του, η οποία με τη σειρά της παρέχει ενέργεια ηλεκτρικής μορφής, που διατρέχει τη νευρική ίνα όπως ένα καλώδιο. Προς το παρόν πάντως, η γνώση μας για την υφή της νευρικής ώθησης είναι ελαστική και υποθετική.

Όπως κάθε ζωντανός ιστός, το νευρικό σύστημα αποτελείται από εκατομμύρια εξειδικευμένων κυττάρων. Αυτά αποτελούνται από το κυρίως σώμα με δύο συνήθως επιμηκύνσεις. Η μία περιλαμβάνει μια μάζα διακλαδούμενων ινών, όπως οι ρίζες κάποιου φυτού, και ονομάζεται Dendrite η άλλη αποτελείται από μια μακριά κλωστή που καταλήγει σε νήματα, όπως αν ξεφτίσουμε ένα κομμάτι μάλλινης κλωστής. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται ΑΞΩΝ (AXON).

Τα νήματα του άξονα ενός κυττάρου συνυφαίνονται με τις ίνες του δένδρου κάποιου άλλου και το νευρικό ερέθισμα διατρέχει τις νευρικές ίνες και διέρχεται από το χάσμα, με τον ίδιο τρόπο που το ηλεκτρικό ρεύμα ρέει ανάμεσα στους ακροδέκτες ενός ηλεκτρικού λαμπτήρα.

Ασφαλώς είναι φανερό πως αυτά τα αλληλοσυμπλεκόμενα ινίδια, που αριθμούν εκατομμύρια και διέρχονται από κάθε μόριο του σώματος, αποτελούν το θαυμαστότερο σύστημα επικοινωνίας. Ο εγκέφαλος και ο εγκεφαλονωτιαίος μυελός είναι το κεντρικό τηλεφωνικό κέντρο.

Οι μυώνες αποτελούνται από επιμήκη αξονοειδή κύτταρα, ικανά να συστέλλονται. Η ουσία τους υπόκειται συνέχεια σε χημικές μεταβολές. Το αίμα και η λέμφος που τα περιβάλλουν, προσφέρουν τις θρεπτικές ουσίες και απομακρύνουν τα απόβλητα που προκύπτουν από τη δραστηριότητά τους.

Οι θρεπτικές ύλες, υψηλά οργανωμένες χημικές ενώσεις, αποθηκεύονται στο κύτταρο. Με τη λήψη ενός νευρικού ερεθίσματος, τα τροφικά σφαιρίδια κατά κάποιο τρόπο εκρήγνυνται: δηλαδή διαλύονται στα χημικά συστατικά τους και απελευθερώνεται η ενέργεια που τα συγκρατούσε, οπότε ο μυς εκτελεί το προορισμένο έργο.

Οι αδένες είναι οι χημικοί του σώματος και στα χωνευτήρια των μικροσκοπικών κυττάρων τους εκτελούν τις θαυμαστές επεξεργασίες της ζωντανής χημείας, στις οποίες βασίζονται οι ζωικές μας λειτουργίες. Η ποιότητα και ποσότητα των εκκρίσεών τους ελέγχεται από το νευρικό σύστημα, το οποίο λειτουργεί σαν ρυθμιστής όλων των σωματικών λειτουργιών.